آرشیو / مقالات

بیست و پنجم شوال یادآور سوگمندیِ سترگِ جامعه دیرپای شیعی در نیمه قرن دوم هجری است که به تازگی در عهد پنجمین و ششمین امامش با عمق معارف دینی و مذهبی اش آشنا شده بود.

شیخ مفید که از سوی حضرت حجت (ع) به عنوان یاری گر حق خوانده شده بود، هیچ گاه در صدد بر نیامد به واسطه وجود حکومتی شیعی به نام آل بویه و اقتدار آنان بر اهل سنت سخت بگیرد و آنان را تحت فشار قرار بدهد، بلکه بر آزاداندیشی تأکید داشت و حتی خود چندین بار طعم تلخ تبعید اجباری را چشید.

حضرت آیت‌الله مظاهری دعای سحر را از نگاه حقیقت عرفان شرح کرده اند دفتر تقریب مذاهب اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب به مناسبت ماه مبارک رمضان شرح عرفانی این مرجع تقلید را  بر دعای سحر منتشر میکند .

در سیره پیامبر (ص) دعوت به خداى یگانه اصالت داشت؛ البته حضرت در این دعوت، تا جاى ممکن از جنگ دورى مى کرد. در صلح حدیبیه، بیعت رضوان که نشانه اى از استحکام مسلمانان بود، به تحکیم صلح منجر شد. در این صلح، پیامبر صلى الله علیه و آله با نرمش قهرمانانه به امنیت دست یافت، و توانست دعوت خود را جهانى کند. جنگ در سیره پیامبر صلى الله علیه و آله، یا در دفاع از کیان اسلام بود و یا در رفعِ موانع دعوت به اسلام؛ ازاین رو، امرى مقدس به شمار مى آمد که توأم با رحمت و مهرورزى بود.

آیت الله جوادی آملی می نویسد: وحدت، مایه بقای جامعه و رسیدن به آرمان‌های ملی و برداشتن موانع پیشرفت است، از این‌رو برای ایجاد و حفظ آن باید تلاش فراوان کرد.

القاعده و داعش نمونه­ های مدرن جنبش های سلفی هستند. دکتر فیرحی، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، در این گفتار، اشتراکات و تمایزات میان این دو جنبش را بر می شمارد و تغییرات در ساختار این سازمان از زرقاوی تا ابوعمر را مورد بررسی قرار می دهد.

از نظر کمره ای حمایت از قرآن و سنت (دو عامل اصلی وحدت اسلامی) راه حل وحدت است. این دو منبع بر آموزه‌ها و عناصر اصلی دین، توحید، نبوت و معاد تاکید دارند. او در کنار دو عامل یاد شده، بر شریعت و مناسک دینی در جهان اسلام تاکید دارد و معتقد است این مناسک، در تأمین وحدت جامعه بسیار اهمیت دارند. او عنصر قبله را نیز در تأمین وحدت بسیار مهم می‌داند.

شیخ محمد عبده دارای تعصب فرقه ای نبود. او عقیده داشت مذاهب اسلامی و حتی فراتر از آن، ادیان الهی باید با یکدیگر وحدت داشته و با هم همکاری های نزدیکی داشته باشند.

ما گیر و گره‌های فراوانی در فرهنگمان داریم که چوب هرکدام را در جای خود خورده‌ و می‌خوریم.

تلاش در جهت ایجاد «وحدت اسلامی» از طریق تعامل با فرقه‌های اسلامی و اجتناب از جدال مذهبی از مؤلفه های اصلی گفتمان انقلاب اسلامی را تشکیل می داد. در این مقاله تلاش می شود تا وحدت اسلامی از دیدگاه رهبران انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گیرد. این نوشته نشان می دهد که یکی از دال های مرکزی گفتمان انقلاب تقریب بین مذاهب است.

محقق: استاد حیدر حب الله
تاریخ و محل نشر: مجله الکترونیکی اخوت
در اینجا می خواهیم به این سوالات پاسخ دهیم: آیا امکان دارد که اجماع علمای امامیه در برخی از مسائل دینی، اشتباه باشد و نظر علمای مذاهب دیگر درست باشد؟

مشروعیت‌ این نظام به تفکّر اسلامی و به استواری بر پایه‌ی اسلام است؛ مشروعیت‌ مجلس و رهبری هم بر همین اساس است. در نظام جمهوری اسلامی، اساس حرکت بر پایبندی به مبانی است. آن چیزی که به عنوان مبدأ مشروعیت‌ این نظام محسوب می‌شود، یعنی ولایت‌ الهی که منتقل می‌شود به فقیه، مشروط است به پایبندی بر احکام الهی.

عشق وصف ناپذیر به سید‌الشهدا‌ (ع) و دلدادگی نسبت به آن حضرت، این احساس را در برخی افراد به دنبال دارد که واژگانی مانند دوستدار، پیرو یا مرید امام حسین (ع)، بیانگر شور و عشق درونی آنان نیست و برای همین، ترجیح می‌دهند خود را «نوکر» امام حسین (ع) بخوانند.

به نظر می‌رسد اشتراکات گفتمانی میان جمهوری اسلامی ایران و جماعت اخوان المسلمین از جمله نقاط مشترکی است که در بعد هویتی و در راستای وحدت‌گرایی اسلامی قابلیت پیگیری روندهای همگرایانه را داشته و موفقیت در تعامل، می‌تواند علاوه بر تضعیف رویکرد مسلحانه گروه‌های سلفی-تکفیری، در سازه‌ای از منافع مشترک؛ به تقویت هویت اسلامی و وحدت مسلمانان کمک کند.

مهم­ترین راهکارهای تحقق وحدت اسلامی از دیدگاه ایشان: شناخت مذاهب اسلامی از افکار و عقاید یکدیگر، آگاهی از توطئه دشمنان، بازگشت به قرآن، عدم توهین به مقدسات مذاهب اسلامی، کنار گذاشتن تعصبات جاهلانه، مقابله با خطرات گروه­های تروریستی-تکفیری، بهره­مندی از فرصت عظیم حج و وحدت علمای فریقین هستند. در این میان، فتاوی وحدت بخش ایشان، به عنوان گامی عملی در تحقق این امر نمود بیشتری دارد.

سید قطب (1906-1966) نویسنده و نظریه پرداز بزرگ مصری و یکی از چهره های شاخص پیشگامان بیداری اسلامی و تقریب بین مذاهب است که ندای عدالت خواهی او از مرزهای جغرافیایی کشورش فراتر رفت.

در بحث از مبانی نظری الگوی تمدن نوین اسلامی می توان انواع گوناگونی از عقل را شناسایی کرد که عقلانیت ابزاری، عقلانیت لیبرالی، عقلانیت مارکسیستی، عقلانیت عرفی، عقلانیت سنتی و ... از این زمره ­اند. اما عقلانیت دیگری نیز وجود دارد که برساختۀ فرهنگ اسلامی است که می­ توان آن را «عقلانیت اسلامی» نامید. عقلانیت اسلامی در تاروپود فرهنگ مسلمانان قرار گرفته است و بدون آن نمی­ توان تمدن نوین اسلامی را بنا کرد.

علی‌اکبر ولایتی (متولد 1324) از سیاستمداران کهنه‌کار ایرانی , مشاور امور بین‌الملل مقام معظم رهبری است. دکتر ولایتی در حوزه علم و تحقیق، چهره‌ای شناخته شده و دارای اعتبار بین‌المللی در مجامع علمی دنیاست. وی مؤلف حدود ١٨٠ جلد کتاب در زمینه‌های طب، تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران و همچنین سیاست خارجی است. دکتر ولایتی یکی از پژوهشگران برجسته در حوزه تمدن پژوهی اسلامی است که آثار و مقاله های متعددی در این زمینه به نگارش درآورده است. ایشان در مقاله « تجدید حیات فرهنگ و تمدن اسلامی» به بحث درباره تمدن اسلامی و امکان تجدید حیات آن پرداخته است. این مقاله را در ادامه می خوانید:

تمدن نوین اسلامی، تمدنی نوپاست که از دل انقلاب اسلامی ایران برخاسته است؛ تمدنی که قابلیت جهانی شدن دارد و بی ­تردید جهانی شدن با تقریب مذاهب اسلامی میسر خواهد شد. دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بر این باور است که «تقریب زاییده تمدن است اگر جامعه ­ای متمدن شد و انسانی در دل تمدن به وجود آمد، یکی از مشخصه­ های آن­ها همگرایی بیشتر با دیگران است». در ادامه، مقالۀ دکتر سیدعلیرضا واسعی، استاد تاریخ و تمدن ملل اسلامی در ارتباط با موضوع تقریب و تمدن نوین اسلامی که امروز به عنوان یک ضرورت مطرح می شود، را می­ خوانید.

آیت الله محمدتقی مصباح یزدی، مفسر، استاد فلسفه اسلامی، بنیانگذار و مدیر مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) و رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت دارای تألیفات و آثار متعددی در زمینه های فلسفه اسلامی، الهیات، اخلاق و عقاید است. بر همین اساس، در مقالۀ حاضر، موضوع تمدن اسلامی را از دیدگاه ایشان، مورد بررسی قرار خواهیم داد. در این­جا، ما بر روی دو سخنرانی از سوی آیت الله مصباح یزدی درباره تمدن اسلامی تمرکز خواهیم کرد. در این نوشته مباحثی نظیر تعریف تمدن، سه مؤلفه اصلی تمدن، رابطه فرهنگ و تمدن، عقلانی بودن تمدن، نقش دین در عقلانیت تمدن و استقلال فکر در تمدن مطرح می­ شوند.